Độc đáo lễ hội Bốc Mó của đồng bào dân tộc Thổ ở Nghệ An
Lễ Bốc Mó (còn có những tên gọi khác như lễ cúng đền Mó, khai mó nước đầu năm) là một nghi lễ quan trọng có từ xa xưa của đồng bào dân tộc Thổ ở Nghệ An mang ý nghĩa khai thông mó nước, cầu cho mưa thuận gió hòa, nguồn nước dồi dào để phục vụ cuộc sống sinh hoạt và việc tưới tiêu của nông dân. Mó nước là nguồn nước ngầm tự nhiên phục vụ sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp. Lâu nay lễ Bốc Mó bị mai một, đã được xã Nghĩa Xuân, huyện Quỳ Hợp khôi phục vài năm trở lại đây.
Mó nước là mạch nước ngầm phun lên thành nguồn nước tự nhiên. Miếu Mó được đặt bên cạnh mó nước ở làng Mo (xã Nghĩa Xuân, huyện Quỳ Hợp).Thầy mo thực hiện nghi lễ cúng Bốc Mó.Bà con xã Nghĩa Xuân, huyện Quỳ Hợp dâng hương tại miếu Mó.Phụ nữ dân tộc Thổ chuẩn bị trang phục truyền thống để tham dự lễ hội Bốc Mó.
Sau khi kết thúc lễ Bốc Mó, thanh niên trai gái, người già trong làng tụ họp cùng khơi thông mó nước, tổ chức ăn uống, múa hát cồng chiêng, cầu cho mùa màng bội thu, xóm làng được yên bình, ấm no, hạnh phúc.
Kết thúc nghi thức cúng, tất cả người dân cùng múa hát những làn điệu dân ca độc đáo, mang đậm đặc trưng văn hóa của đồng bào dân tộc Thổ.Mó nước còn mang ý nghĩa linh thiêng, là mạch nguồn của sự sống, thể hiện ở sự tích tổ tiên đi tìm mó nước, lập làng, gìn giữ, bảo vệ mó nước và phát triển làng bản sinh sôi, trù phú như ngày nay. Vào dịp đầu năm, xã Nghĩa Xuân tổ chức lễ Bốc Mó cầu cho nguồn nước dồi dào, mùa màng tốt tươi bội thu. Mó nước được dân bản coi là nước thiêng, nên nhiều người lấy nước mang về, hoặc uống tại chỗ.Cuộc thi bốc mó (khơi thông nguồn nước) là hoạt động quan trọng và sôi động của lễ hội. Đội nào đưa được bùn đất dưới mó (suối) lên, sẽ chiến thắng.Tại lễ hội, các trò chơi dân gian thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách tham gia như ném còn, đi cầu khỉ, thi kéo co…Đây cũng là dịp để đồng bào dân tộc Thổ huyện Quỳ Hợp giới thiệu tới du khách về văn hóa truyền thống đặc sắc của mình. Hiện nay, các hoạt động du lịch sinh thái, cắm trại, tắm suối, bơi thuyền trên mó nước … thu hút du khách về với địa phương.
