Sáng 10/10/2025, Ban Thơ Hội Liên hiệp VHNT Nghệ An đã tổ chức buổi toạ đàm khoa học: Thơ Nghệ An giai đoạn 2023 – 2025.
Dự toạ đàm, về phía khách mời có đại diện lãnh đạo: Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Nghệ An; Chi hội Nhà văn Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh; Phòng PA03 Công an tỉnh Nghệ An; Nhà xuất bản Nghệ An.
Về phía Hội Liên hiệp VHNT Nghệ An có: Nhà thơ Hồ Mậu Thanh – Chủ tịch Hội; Nhà văn, PGS, TS Đinh Trí Dũng – Phó Chủ tịch Thường trực Hội; Nhà báo, nhà thơ Phạm Thuỳ Vinh – Phó Chủ tịch Hội, Tổng Biên tập Tạp chí Sông Lam; các Uỷ viên Ban Chấp hành Hội; hội viên Ban Thơ và các nhà khoa học, các văn nghệ sĩ có tham luận.
Thơ Nghệ An 2023-2025: ghi nhận 4 thành tựu nổi bật
Phát biểu khai mạc, nhà thơ Phạm Thuỳ Vinh – Phó Chủ tịch Hội, Tổng Biên tập Tạp chí Sông Lam, Uỷ viên Ban Thơ, nhận định: Giai đoạn 2023 – 2025 là giai đoạn có nhiều biến chuyển sâu sắc về kinh tế – xã hội và công nghệ. Trong tình hình đó, sự phát triển của truyền thông số đang tạo ra những cơ hội và áp lực với thơ ca. Tìm kiếm những giá trị đích thực, khẳng định cống hiến của thơ Nghệ An đối với đời sống xã hội, của tỉnh nhà và cả nước luôn là điều cần thiết, và càng trở nên cấp thiết trong bối cảnh ngày nay, trong đó có sự xác nhận và khẳng định những thành tựu, chỉ ra những hạn chế của thơ Nghệ An giai đoạn 2023 – 2025.
Mặt khác, cần tạo ra một không khí, một không gian để thơ Nghệ An không chỉ giữ gìn bản sắc, mà còn mở lòng đón nhận hơi thở mới của đời sống hiện đại, của những ngọn gió bốn phương, để tự làm mới mình, tự mình thêm phong phú, đó là trách nhiệm không chỉ của người cầm bút, mà còn là của người đọc, nhất là người đọc chuyên nghiệp.
Phát biểu đề dẫn, Tiến sỹ Lê Thanh Nga, Trưởng ban Thơ đã cung cấp thông tin: Ban Tổ chức đã nhận được gần 30 tham luận của các nhà nghiên cứu, các văn nghệ sĩ. Ban Tổ chức đã lựa chọn 10 tham luận để trình bày tại buổi toạ đàm gồm: Những vần thơ lắng đọng “trầm tích thời gian” (tập thơ trầm tích thời gian của Vân Anh – NXB Nghệ An, 2025) của PGS, TS. Đinh Trí Dũng (Phó Chủ tịch thường trực Hội. Chi hội trưởng Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Nghệ An);Thơ phủi, thương hiệu thơ Tùng Bách (Nhân đọc “Cọng cỏ thiêng” của Tùng Bách) của nhà thơ Lê Văn Vỵ (Chi hội trưởng Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Hà Tĩnh); Mạch ngầm nỗi quê – nỗi mình trong thơ Hồ Mậu Thanh (đọc “Làng và nỗi nhớ”) của nhà thơ Vân Anh (Chi hội phó Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Nghệ An); Lảnh lót chích chòe và những mảnh vỡ kí ức của TS Nguyễn Hoài Nguyên (Khoa Ngoại ngữ, Trường Đại học Phương Đông); Dấu lặng, hành trình với cái đẹp (về tập “Dấu lặng” của Cao Xuân Thưởng) của TS Lê Thanh Nga (Giảng viên khoa Ngữ văn Trường Đại học Vinh, Trưởng ban Thơ Hội Liên hiệp VHNT Nghệ An); Lục bát Văn Quyền trong cảm nhận của tôi (nhân đọc “Nhịp thơ ngân”, NXB Hội Nhà văn, 2025) của nhà giáo ưu tú Nguyễn Quang Tuyên; Lối riêng Lăng Hồng Quang của Thạc sĩ Phạm Quỳnh An (Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam); Một vài cảm nhận về tập “Giọt nhớ” của Phạm Hùng của nhà thơ Tùng Bách (Hội Nhà văn Việt Nam, Phó ban Thơ của Hội Liên hiệp VHNT Nghệ An); Thơ Nguyễn Thạc Phấn và vấn nạn sinh thái qua tập thơ “Những bậc thang xanh” của nhà thơ Nguyễn Văn Hùng (Hội Nhà văn Việt Nam); “Nắng tuổi thơ” – dấu ấn hồn nhiên trong tập Mèo con giỡn bóng của Trần Lan của Thạc sĩ Hoàng Thị Thu Hà.
Các tham luận đã có cái nhìn khái quát về thành tựu thơ Nghệ An trong 03 năm từ 2023 đến 2025. Các tác giả ghi nhận, thơ Nghệ An có nhiều thành tựu đáng chú ý, thể hiện sức sáng tạo bền bỉ của đội ngũ hội viên và sức sống của thi ca giữa đời sống hiện đại. Dấu ấn nổi bật nhất là cảm hứng quê hương, đất nước – nguồn mạch chủ đạo xuyên suốt các tập thơ của Vân Anh, Hồ Mậu Thanh, Đậu Phi Nam, Bùi Sỹ Hoa, Trương Quang Thứ, Nguyễn Bá Canh, Biện Tiến Hùng… Tình yêu Tổ quốc được thể hiện từ góc nhìn trữ tình công dân đến những rung cảm riêng tư, gắn với ký ức, nỗi nhớ và niềm tự hào về quê hương đổi mới.
Bên cạnh đó, thơ giai đoạn này còn khắc họa sâu sắc tình cảm gia đình, tình mẫu tử, tình bạn và đặc biệt là cảm hứng lịch sử – văn hóa. Nhiều tác phẩm tìm về cội nguồn, tái hiện ký ức cộng đồng, khẳng định bản sắc và sức mạnh tinh thần con người Nghệ An qua dòng chảy lịch sử. Tác phẩm Hốc Chọ của Bùi Sỹ Hoa được xem là điểm nhấn với lối thể hiện đậm chất sử thi, khái quát sâu sắc về thân phận người nông dân.
Cảm hứng thế sự cũng hiện diện rõ trong sáng tác của nhiều cây bút lớn tuổi như Vân Anh, Tùng Bách, Hồ Mậu Thanh, Nguyễn Văn Hùng… với những chiêm nghiệm về đạo đức, nhân tình thế thái và đời sống xã hội. Cùng với đó, thơ tình – mảng sáng tác luôn trẻ trung, tiếp tục khẳng định sức hấp dẫn của cảm xúc yêu thương, dù chưa có nhiều đột phá nổi bật.
Điểm đáng chú ý, thơ Nghệ An giai đoạn này mang đậm “hồn cốt Nghệ” – mộc mạc, thẳng thắn, nhân hậu và giàu tinh thần lạc quan, thể hiện qua ngôn ngữ giản dị, trong sáng, không phô trương. Về thể loại, các tác giả tiếp tục phát huy thế mạnh của thơ truyền thống, đồng thời có nỗ lực tìm tòi, đổi mới, đặc biệt ở mảng thơ thiếu nhi và sự trở lại của trường ca.
Tại buổi toạ đàm, thông qua các tham luận, có 04 thành tựu nổi bật của thơ Nghệ An giai đoạn 2023 – 2025 được ghi nhận: diện mạo thơ phong phú, thể hiện rõ bản sắc Nghệ; nỗ lực sáng tạo của nhiều tác giả cao tuổi; sự góp mặt của thế hệ trẻ; phong cách thơ đa dạng, tiếp tục được làm mới.
Là dịp góp phần định hướng cho chặng đường sáng tác tới
Tuy nhiên, các tác phẩm xuất bản giai đoạn này vẫn bộc lộ một số hạn chế cần khắc phục: chất lượng chưa đồng đều; một số sáng tác còn thiếu đầu tư, cảm xúc chưa chín, dùng từ và hình ảnh dễ dãi, thiếu chiều sâu và dư âm; ngôn ngữ có phần cũ, mang âm hưởng thơ Mới. Bên cạnh đó, một số tác giả bắt đầu lặp lại mình trong phong cách và đề tài.
Tại buổi tọa đàm, các văn nghệ sĩ đã phát biểu ý kiến đánh giá cao ý nghĩa chuyên môn của sự kiện, coi đây là dịp nhìn lại những thành tựu và hạn chế của hoạt động sáng tác thơ trong thời gian qua. Một số đại biểu đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban Thơ, như tăng cường sinh hoạt chuyên đề, mở rộng giao lưu, khích lệ sáng tạo cá nhân và tạo điều kiện xuất bản, quảng bá tác phẩm. Bên cạnh đó, các nhà thơ và nhà nghiên cứu cũng thẳng thắn trao đổi, thảo luận về những vấn đề chuyên môn còn đang đặt ra, qua đó góp phần định hướng cho chặng đường sáng tác trong giai đoạn tới.
Phát biểu tổng kết, PGS, TS Đinh Trí Dũng – Phó Chủ tịch Thường trực Hội nhấn mạnh: Qua buổi toạ đàm, có thể thấy thơ Nghệ An giai đoạn 2023 -2025 có sự phong phú, đa dạng và nhiều nỗ lực đổi mới. Số lượng chưa phải là biểu hiện của sự phát triển, nhất là trong bối cảnh bùng nổ thơ như hiện nay. Dấu ấn của sự phát triển trước hết là sự đa dạng trong phong cách, vẻ đẹp của ngôn từ, sự đổi mới trong cách thể hiện. Điều này có thể thấy rõ trong thơ Nghệ An giai đoạn 2023 – 2025.
Mạch truyền thống vẫn là mạch chính Thơ Nghệ An giai đoạn này. Chủ đề về đất nước, quê hương, gia đình, về giá trị của thơ ca, suy ngẫm về thế sự vẫn là nội dung chính trong nhiều tập thơ. Tuy nhiên, vẫn còn thiếu những tiếng thơ cách tân, tìm tòi về ngôn từ và phương pháp biểu đạt.
Buổi tọa đàm khoa học không chỉ là dịp tổng kết một giai đoạn sáng tác, mà còn tạo ra diễn đàn học thuật để thơ Nghệ An tự soi chiếu, tự làm mới mình. Những tham luận, trao đổi thẳng thắn đã phác họa rõ diện mạo, bản sắc và những chuyển động nội sinh của thơ Nghệ An trong dòng chảy thơ ca đương đại. Tọa đàm cũng gợi mở những vấn đề cần tiếp tục bàn luận trao đổi về thơ Nghệ An như vị thế thơ Nghệ An trong đời sống văn học cả nước.
Nội dung: Hữu Vinh
Ảnh: Võ Khánh
